Udomkate Radnui* Supattra Pranee**, Tanapol Kortana *** & Bundit Pungnirund ****
*College of Innovation and Management, Suan Sunandha Rajabhat University, Bangkok, Thailand
**College of Innovation and Management, Suan Sunandha Rajabhat University, Bangkok, Thailand
***College of Innovation and Management, Suan Sunandha Rajabhat University, Bangkok, Thailand
****Faculty of Management Science,Suan Sunandha Rajabhat University, Thailand
E-Mail: *udomkate_r@yahoo.com**supattra.pr@ssru.ac.th, ***tanapol.ko@ssru.ac.th, ****bandit.pu@ssru.ac.th
บทคัดย่อ
การศึกษาวิจัยเรื่อง องค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ในหน่วยงานภาครัฐ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาองค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ในหน่วยงานภาครัฐ การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเอกสาร (Documentary research) โดยใช้ข้อมูลทุติยภูมิ (Secondary data) จากเอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้องในการศึกษาค้นคว้า วิเคราะห์ และสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อให้ได้องค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ในหน่วยงานภาครัฐ ผลการศึกษา พบว่า องค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ด้านการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติ มี 4 ด้าน ได้แก่ ด้านการวางแผน (Planning) ด้านการจัดองค์การ (Organizing) ด้านการนำ (Leading) และด้านการควบคุมองค์การ (Controlling)
คำสำคัญ ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์/องค์กรภาครัฐ
บทนำ
ภายใต้บทบัญญัติของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 มาตรา 65 ได้กำหนดให้มี “ยุทธศาสตร์ชาติ” เพื่อเป็นยุทธศาสตร์ในการพัฒนาประเทศในระยะยาว พร้อมกับการปฏิรูปและการพัฒนาระบบและกลไกการบริหารราชการแผ่นดินในการขับเคลื่อนยุทธศาสตร์ ให้สามารถนำไปสู่การปฏิบัติอย่างจริงจัง ซึ่งจะช่วยยกระดับคุณภาพของประเทศไทยในทุกภาคส่วนและนำพาประเทศไทยให้หลุดพ้นหรือบรรเทาความรุนแรงของสภาพปัญหาที่เกิดขึ้นในปัจจุบัน และสามารถรับมือกับภัยคุกคามและบริหารจัดการความเสี่ยงที่จะเกิดขึ้นในอนาคต สามารถเปลี่ยนผ่านประเทศไปพร้อมๆ กับการเปลี่ยนแปลงภูมิทัศน์ใหม่ของโลกได้ ซึ่งจะทำให้ประเทศไทยยังคงรักษาบทบาทสำคัญของเวทีโลก สามารถดำรงรักษาความเป็นชาติให้มีความมั่นคง และคนไทยในประเทศมีความอยู่ดีมีสุขอย่างถ้วนหน้ากัน (สำนักงานเลขาธิการวุฒิสภา.2560)
ปัจจุบันองค์การต่างๆ ต้องเผชิญกับสภาวะการเปลี่ยนแปลงทางด้านเศรษฐกิจ สังคมการเมืองและเทคโนโลยีอย่างมากมายส่งผลให้ทุกองค์การต้องมีการปรับตัวเพื่อความอยู่รอด และการพัฒนาอย่างต่อเนื่อง ทุกองค์การต้องช่วยกันพัฒนาคนให้มีความรู้ความสามารถ มีค่านิยมที่ดีในการดำเนินชีวิตอยู่ในสังคม ดังนั้นองค์การที่จะประสบความสำเร็จและอยู่รอดได้ ต้องเป็นองค์การที่สามารถกระตุ้นและส่งเสริมความสามารถของบุคลากรในการเรียนรู้อย่างต่อเนื่องทั่วทุกระบบในองค์การ ซึ่งก็หมายถึงการพัฒนาไปสู่ “องค์การแห่งการเรียนรู้” นั่นเององค์การที่จะได้เปรียบในการแข่งขันแบบยั่งยืนได้ ในสภาพที่ เปลี่ยนแปลงไปนั้นจำเป็นอย่างยิ่งที่องค์การจะต้องเรียนรู้ได้ดีกว่าและเร็วกว่า องค์การแห่งการเรียนรู้ต้องมีโครงสร้างที่ เหมาะสม ไม่มีสายการบังคับบัญชามากเกินไป มีวัฒนธรรมการเรียนรู้ ในองค์การทุกคนมีส่วนสร้างและถ่ายโอนความรู้ มีเทคโนโลยีสนับสนุนการเรียนรู้ มุ่งเน้นคุณภาพ มีบรรยากาศที่เกื้อหนุน และมีวิสัยทัศน์ร่วมกัน หัวใจขององค์การแห่งการเรียนรู้ คือ องค์การมีผู้นำที่เป็นเลิศ มีรูปแบบการคิด มีวิสัยทัศน์กว้างไกล และย้ำเน้นความมีกลยุทธ์ (สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน. (2559) ถือได้ว่าองค์การนั้นมีผู้นำเชิงกลยุทธ์
ผู้นำเชิงกลยุทธ์เป็นผู้นำที่มุ่งเน้นเป้าหมาย การประเมินซ้ำที่เป้าหมายและคุณค่าขององค์การ รวมทั้งกำหนดทิศทางขององค์การที่จะเดินไปและให้อำนาจแก่ผู้ปฏิบัติงานให้มีความคิดสร้างสรรค์ในการทำงานด้วย (รังสรรค์ ประเสริฐศรี.2544) ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์เป็นกระบวนการกำหนดทิศทางการสร้างทางเลือกและการนำไปสู่การปฏิบัติ ผู้นำตามทฤษฎีนี้จะเชื่อว่าการที่จะให้บรรลุวัตถุประสงค์ขององค์การนั้นไม่ใช่จะอาศัยโชค ช่วยแต่จะต้องเป็นผลจากการที่ต้องคอยติดตามสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงทั้งภายในภายนอกองค์การ การคาดการณ์ถึงอนาคตขององค์การในระยะยาวและการพัฒนายุทธศาสตร์เพื่อมุ่งไปสู่อนาคตที่ พึงประสงค์ ในปัจจุบันสภาวะแวดล้อมขององค์การมีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วหากผู้นำองค์การไม่มีการปรับตัวก็ยากที่จะบริหารองค์การให้ประสบความสำเร็จได้ (วิโรจน์ สารรัตนะ. 2557).
ดังนั้น ผู้นำองค์การจะต้องมีการปรับตัวให้เข้ากับสภาวะของการเปลี่ยนแปลงพร้อมทั้งปรับความคิดการกระทำ และวิธีการในการทำงานโดยยึดเป้าหมายขององค์การเป็นสำคัญ รวมถึงการทำให้บุคลากรในองค์การและบุคคลภายนอก มีเจตคติที่ดีกับองค์การและผู้นำด้วย ผู้บริหารจึงต้องเห็นความสำคัญของความรู้ ความสามารถของบุคลากรแต่ละคนมากขึ้นรวมทั้งการหาวิธีใช้ประโยชน์จากความรู้และความเชี่ยวชาญนั้น ส่งเสริมให้เกิดการเรียนรู้แลกเปลี่ยนเรียนรู้และแบ่งปัน ความรู้จนทำให้เกิดการไหลเวียนของความรู้ในองค์การได้อย่างรวดเร็ว องค์การแห่งการเรียนรู้เป็นองค์การที่มุ่งเน้น การกระตุ้นเร่งเร้าและจูงใจให้บุคลากรทุกคนในองค์การมีความกระตือรือร้นที่จะเรียนรู้ พัฒนาตนเองอยู่ตลอดเวลาทำให้ องค์การมีความรู้ของบุคลากรเป็นทุนและสามารถนำความเชี่ยวชาญที่มีอยู่ในองค์การมาใช้ได้อย่างเห็นผลร่วมกับการเอื้ออำนาจให้แก่บุคคลที่เกี่ยวข้องกับการจัดการความรู้ และประยุกต์ใช้เทคโนโลยี เพื่อขยายศักยภาพทั้งของตนเอง ทีมงานและองค์การให้สามารถปฏิบัติงานได้สำเร็จและบรรลุตามเป้าหมายขององค์การ
วัตถุประสงค์
เพื่อศึกษาองค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ในหน่วยงานภาครัฐ
วิธีการศึกษา
การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเอกสาร (Documentary research) โดยใช้ข้อมูลทุติยภูมิ (Secondary data) จากเอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้องในการศึกษาค้นคว้า วิเคราะห์ และสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อให้ได้องค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ในหน่วยงานภาครัฐ
การทบทวนวรรณกรรม
ผู้วิจัยได้ทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องเพื่อรวบรวมเป็นองค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์จากนักวิชาการและนักวิจัยที่เกี่ยวข้อง รายละเอียด ดังนี้
ตารางที่ 1 แสดงที่มาขององค์ประกอบภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์
นักวิชาการ/ผู้วิจัย | ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ | |||
การวางแผน (Planning) | การจัดองค์การ (Organizing) | การนำ (Leading) | การควบคุมองค์การ (Controlling) | |
วิโรจน์ สารรัตนะ (2542ก) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
ศิริวรรณ เสรีรัตน์และคณะ (2548) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
สุเทพ พงศ์ศรีวัฒน์ (2550) | ✔ | ✔ | ||
กัญยรัตน์ เมืองสง (2550) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
เชวงศักดิ์ พฤกษเทเวศ (2553) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
วิโรจน์ สารรัตนะ (2553) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
พิชาภพ พันธ์แพ (2554) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
ตวัญจ์ลักษณ์ พวงนิล (2555) | ✔ | |||
วิราพร ดีบุญมี (2556) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
กัณฑ์กณัฐ สุวรรณรัชภูม์ (2556) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
ไพฑูรย์ สินลารัตน์ (2557) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
ดารุวรรณ ถวิลการ (2560) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
กีระพงศ์ ผาภูมิ (2560) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
Nahavandi, A (2006), | ✔ | ✔ | ✔ | |
Lussier, Rober & Achua Christopher (2010) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
John Adair (2010) | ✔ | ✔ | ✔ | |
Matthew Lynch (2012) | ✔ | ✔ | ✔ | ✔ |
ผลการศึกษา
องค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ด้านการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติ มี 4 ด้าน ได้แก่ ด้านการวางแผน (Planning) ด้านการจัดองค์การ (Organizing) ด้านการนำ (Leading) และด้านการควบคุมองค์การ (Controlling) ดังภาพที่ 1
ภาพที่ 1 แสดงองค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ด้านการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติ
สรุปผลการศึกษา
องค์ประกอบของภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ (Strategy Leadership) ด้านการนำกลยุทธ์ไปปฏิบัติ
มี 4 ด้าน ได้แก่ ด้านการวางแผน (Planning) ด้านการจัดองค์การ (Organizing) ด้านการนำ (Leading) และด้านการควบคุมองค์การ (Controlling) สอดคล้องกับงานวิจัยของ เชวงศักดิ์ พฤกษเทเวศ (2553) ศึกษาเกี่ยวกับการพัฒนาตัวบ่งชี้ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ของผู้บริหารสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ งานวิจัยของ ไพฑูรย์ สินลารัตน์ (2557) ศึกษารูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ สำหรับผู้บริหารโรงเรียนระดับมัธยมศึกษา งานวิจัยของวิโรจน์ สารรัตนะ (2556) ศึกกษกระบวนทัศน์ใหม่ทางการศึกษากรณีทัศนะต่อการศึกษาศตวรรษที่ 21 ศิริวรรณ เสรีรัตน์และคณะ (2548) สุเทพ พงศ์ศรีวัฒน์ (2550) จุดประกายความคิดเรื่อง“การกระจายภาวะผู้นำ และNanayakkara, G., & Iselin, E. R. (2012)
บรรณานุกรม
เชวงศักดิ์ พฤกษเทเวศ (2553) การพัฒนาตัวบ่งชี้ภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ของผู้บริหารสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ วิทยานิพนธ์ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตสาขาวิชาการบริหารการศึกษา บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยขอนแก่น.
ไพฑูรย์ สินลารัตน์ (2557) รูปแบบการพัฒนาภาวะผู้นำเชิงกลยุทธ์ สำหรับผู้บริหารโรงเรียนระดับมัธยมศึกษา EAU Heritage Journal Social Science and Humanities,4(2),201-211 |
วิโรจน์ สารรัตนะ (2556) กระบวนทัศน์ใหม่ทางการศึกษากรณีทัศนะต่อการศึกษาศตวรรษที่ 21กรุงเทพฯ:
ทิพยวิสุทธิ์.
ศิริวรรณ เสรีรัตน์และคณะ (2548) การวิจัยการตลาดกรุงเทพฯ:บริษัทธรรมสาร จำกัด |
สุเทพ พงศ์ศรีวัฒน์ (2550) มาจุดประกายความคิดเรื่อง“การกระจายภาวะผู้นำ (Distributed
Leadership)”กันเถอะ (ออนไลน์) 23มีนาคม2550 (อ้างเมื่อ3ตุลาคม2556) จาก:
Nanayakkara, G., & Iselin, E. R. (2012). An exploratory study of the performance of
microfinancing institutions using the balanced scorecard approach.
International Journal of Business and Information, 7(2), 165.Lussier, Rober & Achua
Leave a Reply